TÜKETİCİ HAFTASI HAKKINDA BİRKAÇ SÖZ

“Hak her şeyin üstündedir, sert rüzgârlar onu deviremez.” Victor Hugo 

“Olgun kimse hakkı tanır da, kuvvetli olan tanımaz.” Joseph Jambert

“Hakka dayanan bir davanın tersi daima delilsiz kalır.” Namık KEMAL

“Bir sınıf insan için hak ve özgürlük fikri, rüyadır.” Eflatun.

“Hâlık’ın nâ-mütenâhi adı var en başı, Hak,

Ne büyük şey kul için hakkı tutup kaldırmak” diyor şair.

Yoluna kanlar dökülen, canlar feda edilen mâna.. Onun kanatları altından ayrılmayan hukuk ve hakikat [1]

Bitkilerin hareketleri tropizmlerle, hayvanların hareketleri içgüdülerle tanzim edildiği halde, insanlara, hareketlerini tanzim etmek üzere “bir irade” verilmiştir. Yani, insanlar, fizyolojik, psikolojik ve sosyolojik motivlerini, belli normlar içerisinde kontrol etmek zorundadırlar [2]

Dolayısıyla insan hareketleri ve tasarrufları tesadüfî değildir, şuurludur, bir gayeye matûftur, bir ihtiyacın giderilmesi içindir.

Birçok fikir adamı “ferdî ihtiyaçlar”ın, cemiyetin yapısına, işleyişine, nüfus hacim ve yoğunluğuna, eğitim seviyesine ve etkileşim hızına göre azalıp çoğaldığını iddia etmişlerdir ki, doğrudur.

Gerçekten de fizyologların ve psikologların tespitlerine göre ferdî ihtiyaçlarımız sınırlıdır; yeme, içme, barınma ve korunma gibi birkaç temel mesele etrafında döner durur.

Sosyal gelişmelere ve değişmelere paralel olarak zaman içinde ferdî ihtiyaçlarımız çeşitlenmiş ve artmıştır. Ayrıca teknolojik gelişmeler ferdî tüketimi körüklemiştir.

İhtiyaçlarınızın giderilmesi için harcamalar yapılması gerekir. Dolaysıyla her insan bir tüketicidir. Ancak dünyada insanın emrine sunulan imkânlar sonsuz değildir. Her mal ve hizmetin bir maliyeti ve satış fiyatı vardır.

15 MART DÜNYA TÜKETİCİLER GÜNÜ

15 Mart Dünya Tüketiciler Günü vesilesiyle hafta boyunca tüketicilerin bilinçlendirilmesi ve eğitilmesine yönelik olarak çeşitli faaliyetler sergilenir.

Tüketici kavramı, 4822 sayılı Kanun ile değişik 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 3. maddesinde “Bir mal veya hizmeti ticarî veya meslekî olmayan amaçlarla edinen, kullanan veya yararlanan gerçek ya da tüzel kişiyi ifade eder.” şeklinde tanımlanmıştır.

Bu kanunla, kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını koruyucu, aydınlatıcı, eğitici, zararlarını tazmin edici, .çevresel tehlikelerden korunmasını sağlayıcı önlemleri almak ve tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini özendirmek ve bu konudaki politikaların oluşturulmasında gönüllü örgütlenmeleri teşvik etmeye ilişkin hususlar düzenlenmiştir.

4077 sayılı Kanunun 4. maddesinde ayıplı mal, 4/A maddesinde de ayıplı hizmet hakkında ayrıntılı hükümlerle düzenlemeler yapılmıştır.

Aynı kanunun 20. maddelerinde tüketicinin eğitilmesi konusunda yapılacak faaliyetler şöyle özetlenmiştir:

Tüketicinin eğitilmesi konusunda örgün ve yaygın eğitim kurumlarının ders programlarına, Milli Eğitim Bakanlığınca gerekli ilâveler yapılır.

Tüketicinin eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi için radyo ve televizyonlarda programlar düzenlenmesine ilişkin usûl ve esaslar, Tüketici Konseyinin önerisi ile Bakanlıkça tespit ve ilân olunur.

Tüketici olarak satın aldığımız malın ayıplı olduğunun anlaşılması halinde; malın teslim tarihinden itibaren 15 gün içerisinde satıcıya başvurarak,

• Değiştirilmesi,
• Ödediğiniz bedelin iade edilmesi;
• Ayıbın neden olduğu değer kaybının bedelden indirilmesi,
• Ücretsiz olarak onarılması,

Haklarından istediğimiz birini talep edebiliriz.

Satın alınan mal veya hizmetlerle ilgili olarak satıcılarla aranızda çıkabilecek sorunların çözümünde;

• Tüketici sorunları hakem heyetlerine,
• Tüketici sorunlarına bakmakla görevli mahkemelere başvurabilirsiniz.

Tüketiciler, artık bir kanununuz var. Bilinçli tüketici sağlıklı ekonominin temelidir.

Tüketiciyi aldatıcı ve yanıltıcı reklâmlara son verilmesini sağlamak için şikâyet hakkınızı kullanın!

Garanti belgesi tüketicinin en önemli güvencesidir.

Çocuklarımızı mutlaka şuurlu bir tüketici olarak yetiştirmeliyiz.

Tüketici, kanunî haklarını kullanmaktan çekinmemelidir.

Piyasadan mal alırken ambalajlardaki üretim ve son kullanma tarihlerini mutlaka kontrol ediniz. Son kullanma ve üretim tarihine göre bayatlamış olan malları almayın, satıcıları ikaz, gerekirse şikâyet edin.

Tüketiciye kaliteli mal ve hizmet sunulması kanunî bir yükümlülüktür.

“Satılan ayıplı mal geri alınamaz” devri artık kapanmıştır. Ayıplı malın ayıbını satıcısının bilmesini mutlaka sağlayın.

Tüketiciyi koruyan dernek ve vakıflara üye olun, gücünüze güç, bilgi ve görgünüze yeni ilâveler yapacak aktiviteler içine girin.

Bu konuda hepimiz tarafından bilinmesi gereken diğer bir husus genel tüketici haklarıdır.

Dünya çapında genel kabul görmüş tüketici hakları şunlardır:

1-                   Temel ihtiyaçların giderilmesi,

2-                   Sağlıklı bir çevreye sahip olma hakkı,

3-                   Sağlıklı ve güvenlik hakkı,

4-                   Sesini duyurma hakkı,

5-                   Eğitilme hakkı,

6-                   Bilgi edinme hakkı,

7-                   Mal ve hizmetlerin serbestçe seçilmesi hakkı,

8-                   Tazmin edilme hakkı,

Bizler doğruya tercüman olmakla mükellefiz. Doğruları anlatmaya mecburuz.

İnsana saygılı olalım!

Anadolu insanı çalışıp terlediği zaman kazancını hak ettiğine inanırdı. Şimdi bazıları, ona çalışmadan, yorulmadan kazanç yolları gösteriyorlar. Ancak o, etrafında koparılan kızıl kıyamete sırtını dönerek milletçe refah dönemi idrak edeceği ana kadar meşakkatle çalışmaya, hak ettiğini tüketmeye devam edecektir. Bütün insanî değerlerin ön plana çıkacağına ve insanlığın muhteşem bir bahar yaşayacağına inandığımız 21. yüzyılda kolektif şuur içinde hayatımızı sürdürmeye devam edelim.

Alışveriş sırasında şu hususlara özellikle dikkat edilmelidir:

• Tok karnınızla alışveriş yapınız.
• Alışveriş listesi hazırlayınız.
• Marketteki gördüğünüz her şeyi almayınız.
• Son kullanma tarihine bakınız.
• Malın dayanıklı olup olmadığını kontrol ederek alışveriş yapınız.
• Aynı maldan iki ürün almayınız. Önce birini alın iyi çıkarsa ikinci ürünü alın.
• Bir malın önce T.S.E garanti belgesi var mı diye kontrol ediniz.
• Ucuz mal almayınız. Bütçenize çok zarar vermiş olursunuz. Örnek; “ Bir üründen ucuz olursa yılda üç kez alırsınız, iyi ve dayanıklı bir ürün alırsanız, yılda bir kere almış olursunuz.”
  • Marka ve indirimden faydalanınız.

Not: Bu makale, Mersin İTÜ Mezunları Derneği Bülteni’nin Eylül 2004 tarih ve 4 sayılı nüshasının (6-7.) sayfaları arasında yayımlanmıştır.

Ekrem YAMAN

Mersin Vali Yardımcısı

[2] S.Ahmet ARVASİ, Size Sesleniyorum 2, Model Yayınları: 2, İstanbul, İhlâs A.Ş., 1989, s. 41.