BAZ İSTASYONLARI
Son zamanlarda basın, radyo ve televizyonlarımızda kamuoyunu meşgûl eden konulardan biri baz istasyonlarının radyasyon yayarak bazı rahatsızlıklara sebep olduğu şeklindeki şikâyetlerdir. Baz istasyonları, mobil haberleşme sistemlerinin bir parçası ve tamamlayıcı unsurlarıdır. Baz istasyonları, halk arasında “cep telefonu” denilen ve Türkiye’de 2006 yılında 16 milyon abone sayısına ulaşan GSM harfleriyle özetlenen günümüzün en yaygın kitle haberleşme sistemlerinin bir ünitesidir.
Baz istasyonlarından yayılan radyasyonun ve elektromanyetik ortamın etkisiyle yakın civarda yaşayan insanlara uyuşukluk verdiği, uyku hâline etki ettiği, baş ağrısı yaptığı ve en kötüsü kansere sebep olduğu şikâyetleri gazetelerden, radyo ve televizyonlardan sıkça dile getirilmektedir.
Dünyanın hiçbir gelişmiş ülkesinde baz istasyonları meskûn alan içine kurulmadığı hâlde, bizim ülkemizde okulların, hastanelerin, apartmanların çatılarına baz istasyonları kurulmakta ve bu konuda özellikle minarelerin alemi tercih edilmektedir.
Radyo, televizyon, bilgisayar, cep telefonu, araç telefonu, telsiz, pil gibi çağdaş haberleşme vasıtaları veya onların yardımcı aksesuarı olan monitörlerden yayılan radyasyonun baş ağrısı, gözde yaşarma, gözün bozulması, ellerde ve ayaklarda uyuşma ve titremeye sebep olduğu herkesçe bilinir. Hattâ cep telefonlarının anteninin çıkartılmadan kullanılması hâlinde yaydığı ve gözle görülmeyen elektromanyetik dalgaların, zamanla beyin sistemine menfî etki ettiği özellikle İngiltere’de yapılan araştırmalarla tespit edilmiştir.
Pilin kullanılmış ve eskimiş olanının evde tutulmasının en büyük zararının devamlı olarak radyoaktif ışın yayması olduğunu herkes biliyor.
Günümüz teknolojisinin emrimize sunduğu çağdaş haberleşme araçlarını kullanırken onların yan etkilerini en az seviyeye indirecek tedbirlerin de mutlaka alınması lâzımdır. Sözgelimi, bilgisayar monitörünün önüne takılan radyasyon süzen filtre bu konuda alınabilecek önemli bir tedbirdir. Cep telefonlarının kalp rahatsızlığı sebebiyle ameliyatla kendilerine “kalp pili” takılan hastaların pilinin ömrünü kısaltarak ânî şoklara sebep olduğu biliniyor. Teknolojinin sunduğu yeni haberleşme araçlarından veya en yaygın kitle iletişim vasıtalarından biri olan televizyonların özellikle büyük ekranlıları yakın çevresine devamlı olarak radyasyon yaymaktadır. Korunma çaresi televizyonu uzaktan seyretmektir.
Radyosuz, televizyonsuz, bilgisayarsız, telefonsuz veya telsizsiz çağdaş bir hayat düşünülemeyeceğine göre, bu imkânları kullanırken dikkatli davranmak ve bu araçların kullanım rehberlerini iyi okuyup onların yan etkilerini asgarî seviyeye çekecek her türlü tedbiri almalıyız. Teknolojiyi reddedemeyiz. Ona muhtacız. Ama teknolojinin sunduğu araçların da esiri olmamalıyız. Çünkü insan sağlığı ve sıhhatli bir ömür her türlü teknik imkân ve fırsatın önünde gelir. Kanunî Sultan Süleyman’ın dediği gibi;
“Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi,
Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi.”
BAZ İSTASYONLARI HAKKINDAKİ ŞİKÂYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Baz istasyonları mobil haberleşme sistemlerinin bir parçası ve tamamlayıcı unsurlarıdır. Mobil haberleşme sistemlerinin çalıştırılması ve işletilmesi Ulaştırma Bakanlığı Haberleşme Genel Müdürlüğü’nün uhdesinde bulunmaktadır. Baz istasyonlarının insan sağlığına verdiği zararlar gerekçe gösterilerek vatandaşlar eliyle yerlerinden söktürülmesi halinde haberleşmede aksaklıklara sebebiyet verilecektir. Haberleşmenin herhangi bir aksaklığa uğramaması için baz istasyonlarının söktürülmemesi ve sökülenlerin tekrar yerlerine monte edilmesi gerekmektedir.
Bu konuyu düzenleyen yönetmelik 4 Ağustos 2000 tarih ve 24130 sayılı Resmî Gazete’de “Mobil Telekomünikasyon Şebekelerine Ait Baz İstasyonlarının Kuruluş Yeri, Ölçümleri, İşletilmesi ve Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik” isim başlığı altında yayımlanmıştır.
Bu yönetmeliğin 5 inci maddesinde ölçümü yapacak yetkili kuruluşlar sayılmıştır. Bunlar baz istasyonlarıyla ilgili elektrik ve manyetik alan şiddetleri ile elektromanyetik alan güç yoğunluğu ölçümlerini yapmaya yetkili kuruluşlar olup, Ulaştırma Bakanlığı, TÜBİTAK’a ait ölçüm merkezleri, üniversitelere ait ölçüm merkezleri gibi müesseselerdir.
Ölçümü yapan kurum ve kuruluş tarafından ölçülen ve tablolara işlenen ölçüm değerleri, kurum veya kuruluşun yetkili mühendisi tarafından onaylanıp, kaşe ve imza altına alınarak Ulaştırma Bakanlığı’na gönderilir. Bakanlık gelen tablolar üzerine de gerekli değerlendirmeyi yapar. Değerlendirme sonucunda yukarıda adı zikredilen yönetmeliğin 13 üncü maddesinde belirtilen değerlere uygun hale getirilmesi için işletmeye 7 günlük bir süre verilir. Bu süre içersinde uygun hale getirilmeyen baz istasyonu, Ulaştırma Bakanlığı’nca veya Bakanlığın bildirimi üzerine mahallî mülkî âmirlikçe kapatılır veya söktürülür. Ölçüm sonuçlarının limit değerlerinin altında kaldığının belirlenmesi halinde bu istasyonun standartlara uygun olduğuna dair bir belge, Ulaştırma Bakanlığı tarafından ölçüm yapan kuruluşa veya işletmeye verilir.
Yönetmeliğin 16’ıncı maddesine göre, baz istasyonları, sağlık kurumları ile okul öncesi eğitim, temel eğitim ve orta eğitim kurumlarına ait alanlara, kurumun yetkilisi ve istasyonun kurulacağı il veya ilçenin mülkî âmirinden izin alınmak suretiyle kurulacaktır. Kamu görevlilerinin bu hususa hassaten dikkat etmeleri gereklidir.
Sistemin işletilmesiyle ilgili şikâyetler, bir kamu hizmeti niteliğindeki mobil telekomünikasyon hizmetlerinin verimli ve kesintisiz verdirilmesi ile görevlendirilen Ulaştırma Bakanlığı Haberleşme Genel Müdürlüğü’ne yapılır. Baz istasyonlarına yargı kararları haricinde, Bakanlığın izni dışında müdahalede bulunulamaz.
Herhangi bir mahalde kurulu bulunan baz istasyonlarının ölçümlerinin; kişi, kurum ve kuruluşlar tarafından yaptırılmasının talep edilmesi halinde; Yönetmeliğin 5 inci maddesinin (b), (c), (d) ve (e) bentlerinde belirtilen kurum ve kuruluşlardan birine ölçüm bedelini yatırmak suretiyle müracaat edilecektir.
Ölçüm yapacak kuruluş, yönetmelikte düzenlenen ölçüm esasları çerçevesinde yapacağı ölçümün sonuçlarını, değerlendirmenin yapılması için Ulaştırma Bakanlığı’na gönderecektir. Ölçüm değerlerinin limitler dâhilinde kaldığının belirlenmesi halinde sonuç raporu, talep sahibine iletilmesi için ölçümü yapan laboratuara gönderilir. Ölçüm sonuçları yönetmelikte belirtilen limit değerlerin üzerinde ise; ölçüm giderleri işletmesi tarafından ölçümü yaptıran kişi veya kuruluşlara ödenir; ayrıca Bakanlık uygun olmayan bu baz istasyonu için Yönetmeliğin 12’inci maddesinde belirtilen ve yukarıda izâh edilen uygulamayı yapar.
Sağlık kurumları ile okul öncesi eğitim, temel eğitim ve orta eğitim kurumlarına ait alanlara kurulan baz istasyonlarının elektrik ve manyetik alan şiddetleri ile elektromanyetik alan güç yoğunluğu ölçümleri yönetmeliğin Resmî Gazete’de yayım tarihi olan 4 Ağustos 2000 tarihinden itibaren iki ay içersinde tamamlanacak ve ölçüm raporları Ulaştırma Bakanlığı’na sunulacaktır. Bakanlıkça yapılacak değerlendirme sonucunda limit değerleri dahilinde olduğu belirlenen baz istasyonlarına ait uygunluk belgesi mahallî mülkî âmirliğe Ulaştırma Bakanlığı tarafından gönderilecektir. Ölçüm sonunda uygun olmayan istasyonların belirlenmesi halinde ise, yukarıda özetlendiği gibi, Ulaştırma Bakanlığı uygun olmayan bu baz istasyonları için işletmeciye 7 günlük bir süre verir. Bu süre içersinde uygun hale getirilmeyen baz istasyonu Ulaştırma Bakanlığı’nca veya Bakanlığın bildirimi üzerine mahallî mülkî âmirlikçe kapatılır ve/veya söktürülür.
Vatandaşlarımız kendi oturdukları ev, apartman veya kullandıkları depo, dükkân, işyeri veya müştemilâtının yakınına kurulan baz istasyonları hakkındaki şikâyetleri ile ilgili müracaatlarını ilçelerde kaymakamlıklara, il merkezlerinde Valilik Makamı’na yapacaklar, Ulaştırma Bölge Müdürlüğü kanalıyla dilekçeler Haberleşme Genel Müdürlüğü’ne intikal ettirilecektir. Her halükârda cevapları dilekçeyle resmî makamlara müracaat esasları çerçevesinde yapılacak olan incelemeyi takiben müracaat eden vatandaşlara intikal ettirilecektir.
Not: Bu makale, Mersin Tercüman Gazetesi’nin 14.05.2007 tarih ve 208 sayılı nüshasında yayımlanmıştır. www.mersintercuman.com
Ekrem YAMAN
Antalya Vali Yardımcısı
Web: www.halkapinar.gov.tr/ekremyaman
e.posta: ekrem.yaman@icisleri.gov.tr