İNSAN-I KÂMİLLERİN DİLİNDEN
Cemil MERİÇ merhumun 24 Kasım 1976 tarihinde Ergun GÖZE ile aralarında şöyle bir konuşma geçtiğini yıllar sonra gazete sütunlarından okuyoruz: “Geçen gün Ergun GÖZE geldi. ‘Bizde neden büyük adam yok?’ dedi. Ben de büyük adam mefhumu İslâm’a aykırı. İslâm’da büyük adam yok, insan, insan-ı kâmil var, dedim. Büyük adam Batı’da var.”
İşte insan-ı kâmillerin diliyle ifadesini bulan bazı tavsiyeler:
“Bir kimseyle sohbet ettiğin zaman, onun sana olan sevgi ve samimiyeti hakkında bir şey sorma. Onun hakkında gönlünde ve içinde neler olduğuna bak! Çünkü senin o kimse hakkında düşündüklerin, onun senin hakkında düşündüğü şeylerin aynıdır.”
Abdullah İbn-i Mes’ud
“Dost edinmene lâyık insan, sıkıntılı zamanında sana vefakâr olandır.”
Hz. Ali (R.A)
“Karşı karşıya gelince seni öven, fakat arkandan durmadan iftiralar fısıldayan birisiyle arkadaşlık etme, o, üzerinde bir kat kaymak bulunan bir zehir küpüne benzer.”
Kelile-Dimne’den
“Mal, ömrü huzur içinde geçirmek içindir, yoksa ömür, mal ve servet toplamak için değildir.”
Sadi
“Doğruluk emanet, yalancılık da hıyanettir.”
Hz. Ebubekir
“Namaz kılarken kalbini muhafaza et.
Yemek yerken mideni muhafaza et.
Yabancı birisinin evinde, gözünü muhafaza et.
İnsanlar arasında dilini muhafaza et.
İki şeyi daima hatırla ve unutma, Hz. Allah’ı ve ölümü.
İki şeyi de unut, yaptığın iyilikleri ve sana yapılan kötülükleri.”
Lokman Hekim(Ruh-ul Beyan’dan)
“Oturuşun dosdoğru ve sözün tane, tane olsun. Sana anlatılanı hayret etmeden dikkatle dinle! Boş hikâye, lüzumsuz sözleri ve gülmeleri görme, dinleme.
Anlatılan şeylerden kınanacak bir taraf arama.
Sert davranma, niçin kızdığını ve kızgınlığının sebeplerini ara.
İyi gün dostundan kaçın.
Malı haysiyetinden daha üstün tutma.”
İmam-ı Gazali
“Sözün değerlisi kısa olanıdır.”
Hz. Ali(R.A)
“Hakkı, hakikati birtakım adamlarla kaim bilme! Evvelâ hakkın ne olduğunu öğren ki, ehlini de tanıyabilesin.”
Hz. Ali(R.A)
“Dilediğin kimseye iyilik et, onun emiri olursun.
Dilediğin kimseden iste, onun esiri olursun.
Dilediğin kimseden müstağni ol, onun dengi olursun.”
Hz. Ali(R.A)
“İdarecinin en kötüsü, halkı kötü yola sevk edendir.
İnsan için iş çoktur, fakat tutacağı işten yüz akıyla çıkmayı düşünmelidir.
İnsanların en akıllıları, insanların hareketlerini takdir edenlerdir.
Dünya (nizamı) adaletle ayakta durur.”
Hz. Ömer(R.A)
“Şefkat ve merhamette güneş gibi ol,
Başkalarının kusurunu örtmede gece gibi ol,
Şehavet ve cömertlikte akarsu gibi ol,
Hiddet ve asabiyette ölü gibi ol,
Tevazu ve merhamette toprak gibi ol,
Olduğun gibi görün, göründüğün gibi ol.”
Mevlana Cemalettin Rumi
“Büyük adam, ayakta iken veya yüksek makamlarda otururken büyük, mağlubiyet zemininde yatarken daha büyük görünür.”
“Âlemin ayıbını görme: Tek gözlülere, gözlü taraflarından bakıver!”
“Zarafet zekânın tellâlıdır.”
Cenab Şahabeddin
“İnsanın kalbini ıslah etmesi için iyilerle beraber olmak ve onların yaptıklarını öğrenip yapmaya çalışmak kadar faydalı bir şey yoktur.”
Ahmed Bin Hanbel
“İnsanlara anlayacakları şekilde hitap edin.”
Hz. Ali(R.A)
İnsanı kâmillerin ikazlarına ne kadar da muhtacız. Bunaldığımız her zaman başvurabileceğimiz bu eşsiz hazinelerin genç nesillere her vesile ile tanıtılması, ortaya koydukları değer yargılarının bilinmesi ve hayatımıza rehber edilmesi gerekir.
Not: Bu makale, Çamoluk Gazetesi’nin, 24.07.1995 tarih ve 46 sayılı nüshasında, Mersin Tercüman Gazetesi’nin 26.03.2007 tarih ve 201 sayılı nüshasında yayımlanmıştır.
Ekrem YAMAN
Giresun Vali Yardımcısı