TARİHİN TANIMI, NİTELİĞİ, KONUSU, METODU VE TARİH OKUMANIN FAYDALARI NELERDİR?

A) TARİHİN TANIMI

Tarih geniş anlamıyla; geçmiş zamanların incelenmesidir diye tanımlanır. Bu geniş tarih tanımının yanında daha birçok tarih tanımları da yapılmıştır.

Sözgelişi:

1)      Tarih, insan olaylarının bilimidir.

2)      Tarih, nereden geliyoruz, neyiz sorularına cevap veren bilimdir.

3)      Tarih, insan geçmişinin bilimidir.

4)      Geçmişte yürüdüğümüz uzun yolun hikâyesidir gibi.

Bütün bu tanımların yanında genel olarak tarih için şu tanım kabul edilmiştir:

Tarih, insan topluluklarının yaşayışlarını, kültür ve uygarlık alanında yapmış oldukları ilerlemeleri zaman ve yer göstererek doğru olarak inceleyen ve anlatan bir bilimdir.

“Tarih; toplumların geçmişteki yaşayış, kültür ve uygarlıklarını neden-sonuç ilişkileri içinde inceleyen bilimdir. Tüm yönleriyle bilinen tarih yazının icadıyla başlar.

Çok geniş bir karşılaştırma alanı olan tarih, geçmişteki hatalardan ders alarak geleceğe güvenle bakmamızı sağlar. Vatan, millet, bayrak ve aile sevgisini pekiştirir. Hoşgörüyü artırır.

Bir tarihçi;

Her bilim adamı gibi tarafsızlık ilkesine bağlı olmak zorundadır.

Geçmişteki konuları incelediğinden deney metodu kullanamaz.

Olayları, geçtiği günün şartlarına göre değerlendirmelidir.

Olayların yer ve zamanını mutlaka belirtmelidir.

Bilgilerini kesin belgelere dayandırmalıdır.” [1]

B) TARİHİN NİTELİĞİ

Yukarıda belirttiğimiz tanımlara göre tarih öteki bilimlerden başka bir nitelik taşımaktadır. Tarihten başka bütün bilimler bugün var olan olaylarla, tekrarlanabilen olayları inceledikleri hâlde yalnız tarih geride kalan zamanı yani bugün yaşayan insanların geçmiş zamanını araştırır. Bir tarihçi başka bilginler gibi olayları gözünün önüne alarak istediği gibi deneyden geçiremez.

C) TARİHİN KONUSU

Başka bilimler insanın bir kısmına sahip çıkarlar. Tarih ise insanın bütününü arar, yani insana özgü olan her şey tarihin konusuna girer.

D) TARİHİN METODU

Tarihin metodu diğer bilimlerden ayrıdır. Öteki bilimlerde olduğu gibi tarihin de amacı gerçekleri bulmaktır. Öteki bilimler gerçekleri gözlemler, deneylerle buldukları ve kanunlara bağladıkları hâlde tarih, hep geçmiş zamanları ve o zamanlardaki toplumların yaşayışlarını, uygarlıklarını aramakla uğraştığı için gözlem ve deney yapamaz. Tarihî olaylar ancak geçmiş zamanlardaki toplumların bize bıraktığı eserler incelenerek tahlil edilebilir.

E) TARİH OKUMANIN FAYDALARI

Tarih okumak ve öğrenmek çok faydalıdır. Tarih insanların muhakemelerini kuvvetlendirir; fikirlerine olgunluk verir; insanları kültür bakımından yükseltir. Tarih, insanda aile, millet, vatan sevgisi yaratır. İnsana ait olan her şeye karşı sevgi ve sempati uyandırır. İnsan tarih okumakla geçmişteki olaylardan ders alır. Bu bakımdan tarih büyük bir ibret dersidir. Tarih insanların ömrünü uzatır. İnsanlar tarih okumakla kendilerini ileride çıkacak olaylara karşı fikren ve manen hazırlamış olurlar.

F) TARİH HAKKINDA SÖYLENMİŞ BAZI ÖZLÜ SÖZLER

Tarih hakkında bazı ilim adamlarının güzel sözlerinden bazıları da şöyledir:

“Gerçek tarihçi olmak için öncelikle ‘mütefekkir olmak gerekir.” [2]

“Tarih toprağın anası olduğu kadar kızıdır da…” [3]

Herhangi bir konuda olduğu gibi tarih konusunda da “ ‘görüş’ sahibi olmak için önceden araştırmalara dayalı ‘bilgi’ sahibi olmak gerek(ir).” [4] 27.09.2011

Not: Bu makale, Mersin Tercüman Gazetesi’nin 17.10.2011 tarih ve 411 sayılı nüshasında yayımlanmıştır. www.mersintercuman.com 

Ekrem YAMAN

Antalya Vali Yardımcısı

Web: www.ekremyaman.com.tr

E-posta: ekrem.yaman@icisleri.gov.tr


[1] ÖSS Tarih Cep Kitabı, Final Yayınları, s. 1.

[2] Prof. Dr. İlber ORTAYLI’nın sözü. Taha AKYOL, “Topkapı’da Tartışma,” Milliyet, 06.01.2011, s. 13.

[3] Maurice DUVARGER, T-24’den.

[4] Taha AKYOL, “Osmanlı’da Bilim Niye Gelişmedi?,” Milliyet, 13.07.2011, s. 15.